Państwo totalitarne – co to jest?
Państwo totalitarne to takie, w którym władza jest skoncentrowana w rękach jednej osoby lub grupy osób, a każdy aspekt życia publicznego i prywatnego jest kontrolowany przez państwo. W państwie totalitarnym istnieje brak swobody wyrażania poglądów, zgromadzeń i organizacji związków zawodowych, a także brak prawa do prywatności czy własności.
Obywatele są zmuszeni do posłuszeństwa wobec władzy i są narażeni na represje, jeśli sprzeciwiają się rządowi lub jego polityce. W państwie totalitarnym władza jest często oparta na ideologii, takiej jak komunizm lub faszyzm, a rząd prowadzi kampanię indoktrynacji i propagandy, aby utrzymać swoją władzę i kontrolować społeczeństwo.
Obywatele są często informowani tylko o tym, co jest wygodne dla rządu, media są kontrolowane przez państwo. W państwie totalitarnym mogą istnieć także służby specjalne, które są odpowiedzialne za śledzenie i represjonowanie obywateli.
Przykłady państw totalitarnych, które istniały w przeszłości, to Związek Radziecki pod rządami Józefa Stalina, dyktatura komunistyczna w Korei Północnej pod rządami Kim Ir Sena czy dyktatura faszystowska w Niemczech pod rządami Adolfa Hitlera.
Cechy państwa totalitarnego to:
- Autorytarne rządy: państwo totalitarne jest rządzone przez jedną osobę lub grupę, która sprawuje władzę w sposób autorytarny i bezkompromisowy. Władze te nie tolerują opozycji i stosują represje wobec swoich przeciwników politycznych.
- Ideologia totalitarna: państwa totalitarne są zwykle oparte na jednej totalitarnej ideologii, która jest uważana za jedynie słuszną i obowiązującą. Ta ideologia jest szeroko propagowana i wpajana obywatelom, a osoby, które jej nie podzielają, są represjonowane.
- Kontrola społeczeństwa: państwa totalitarne stosują różne mechanizmy kontroli społeczeństwa, takie jak policja polityczna, służby specjalne, propaganda i indoktrynacja, aby utrzymać swoją władzę i wyeliminować przeciwników politycznych.
- Kontrola mediów: państwa totalitarne kontrolują media i ograniczają swobodę słowa, aby uniemożliwić obywatelom dostęp do niezależnych informacji i dać możliwość władzom na przekazywanie swojej wersji wydarzeń.
- Brak praw obywatelskich: państwa totalitarne nie respektują praw obywatelskich i stosują represje wobec tych, którzy sprzeciwiają się władzy lub krytykują rząd.
Inne cechy państw totalitarnych to m.in.:
- Kult jednostki – najważniejszą osobą w państwie totalitarnym jest jego przywódca, który utożsamiany jest wręcz z bóstwem.
- Bezwzględne posłuszeństwo władzy – każdy bezwzględnie musi podporządkowywać się decyzjom władzy.
- Pseudorzeczywistość – nie pozwalająca odróżnić prawdy od fikcji, ponieważ rząd ukrywa część informacji, dopuszczając tylko to co jest dla niego wygodne.
- Ujednolicenie społeczeństwa – pozbawienie jednostek cech indywidualnych, wykorzenienie kreatywności i spontaniczności.
Jakie są istniejące i historyczne państwa totalitarne? Przykłady znajdziemy zaraz poniżej.
Totalitaryzm a autorytaryzm
Totalitaryzm i autorytaryzm to dwa pojęcia, które są często mylone lub używane zamiennie. Choć ich znaczenie jest podobne to posiadają pewne różnice.
W skrócie można powiedzieć, że totalitaryzm to ekstremalna forma autorytaryzmu.
Totalitaryzm to określenie używane w odniesieniu do rządów, w których państwo kontroluje wszystkie aspekty życia społecznego i gospodarczego oraz stosuje represje wobec swoich przeciwników politycznych i opozycji. Totalitaryzm jest zwykle oparty na jednej totalitarnej ideologii, która jest uważana za jedynie słuszną i obowiązującą.
Z kolei autorytaryzm to ustrój w którym władza jest sprawowana w sposób autorytarny i bezkompromisowy, ale państwo nie kontroluje wszystkich aspektów życia społecznego i gospodarczego. Autorytaryzm jest zwykle oparty na silnej osobowości lidera lub grupy, która sprawuje władzę.
Państwa totalitarne XXI wieku
Obecne państwa totalitarne należą już do rzadkości. System ten występuje w znacznie mniejszej liczbie państw niż w przyszłości Jednak nadal jest obowiązującym systemem sprawowania rządów w kilku krajach na świecie.
Państwa totalitarne obecnie to:
- Korea Północna: Władzę w kraju sprawuje Kim Jong-Un, który jest trzecim potomkiem Kim Ir-sena, twórcy państwa koreańskiego i pierwszego przywódcy Korei Północnej. Podstawą ideologii jest tzw. dżucze (juche), czyli doktryna polityczna i filozoficzna, która podkreśla suwerenność narodu i niezależność państwa. Kraj ten jest znany z represjonowania opozycji politycznej i ograniczania swobód obywatelskich. Władze kontrolują media, a obywatele nie mają dostępu do niezależnych informacji.
- Syria: Obecnym prezydentem jest Bashar al-Assad, który objął władzę po śmierci swojego ojca, Hafiza al-Assada, w 2000 roku. W kraju obowiązuje cenzura Internetu i ograniczenia w dostępie do niezależnych informacji. Od 2011 roku w Syrii trwa wojna domowa, która spowodowała masową przemoc i zniszczenia. W wyniku wojny miliony Syryjczyków musiało opuścić kraj, w którym panuje chaos i brak stabilności. Władza jest krytykowana za stosowanie przemocy wobec swoich obywateli i łamanie praw człowieka.
- Turkmenistan: to jeden z najbardziej odizolowanych krajów na świecie, z ograniczonym dostępem do Internetu i innych źródeł informacji z zewnątrz. Władze są oskarżane o łamanie praw człowieka i stosowanie represji wobec swoich obywateli.
- Erytrea: W tym kraju prawa człowieka są nagminnie łamane, nie ma niezależnych sądów ani mediów. Ostatni zagraniczny dziennikarz został wydalony z Erytrei w 2006 roku. Wielu obywateli przetrzymywanych jest w więzieniach, bez procesu sądowego i wyroków.
- Afganistan: W kraju obowiązuje prawo islamskie, a władze są oskarżane o łamanie praw człowieka. Sytuację utrudnia trwający od 1979 roku konflikt zbrojny, który spowodował masową przemoc i zniszczenia. Miliony osób musiały opuścić swoje domy.
Współczesne państwa totalitarne powstały w większości w XX wieku, po drugiej wojnie światowej. Specyficznym przykładem jest Afganistan, który stał się państwem totalitarnym w 2021 roku, po przejęciu władzy przez talibów.
Historyczne państwa totalitarne
Obecnie państwa totalitarne w Europie nie występują, jednak w przeszłości było inaczej. To na Starym Kontynencie powstało to określenie i to w Europie istniały pierwsze, zgodne z przyjętą definicją państwa totalitarne. Najstarszym były Włochy pod rządami faszystów, a najbardziej rozpoznawalnymi III Rzesza i ZSRR.
Państwa totalitarne istniejące w przeszłości to:
- ZSRR (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich)
- Włochy
- Niemcy – III Rzesza
- Chiny – w okresie maoizmu
Państwa totalitarne w okresie międzywojennym:
- Włochy
- ZSRR
- III Rzesza