Rodzaje chmur, nazwy oraz sposób powstawania
Lubisz spoglądać w niebo, bujasz czasem w obłokach? W takim razie na pewno zainteresują cię rodzaje chmur, ich nazwy czy sposób powstawania. Dowiesz się jakie są rodzaje chmur a także poznasz ich krótką charakterystykę oraz wygląd.
Rodzaje chmur w przyrodzie to z wielu względów fascynujący temat. Po pierwsze podział chmur może odbywać się na wielu płaszczyznach, chmury dzielą się ze względu na wysokość występowania, kształt w jaki się formują, budowę wewnętrzną czy sposób powstawania.
To jakie są rodzaje chmur i jak nazywają się poszczególne typy jest kwestią już wiekową, ponieważ już w 1803 roku brytyjski meteorolog Luke Howard przygotował klasyfikację chmur, która po drobnych korektach obowiązuje do dziś.
Typy chmur ze względu na ich właściwości i budowę
Wysokość powstawania
Jeśli chodzi o nazwy chmur w podziale na wysokość ich występowania możemy podzielić je tylko na 3 grupy
- niskie (od 0 do 2 km nad ziemią) – do tej grupy zaliczamy chmury o nazwach Stratus, Stratocumulus oraz Nimbostratus
- średnie (od 2 do 6 km nad ziemią) – nazwy chmur piętra średniego to Altostratus i Altocumulus
- wysokie (od 5 do 13 km nad ziemią) – typy chmur piętra wysokiego to Cirrostratus, Cirrocumulus oraz Cirrus
Kształt chmury:
- kłębiaste – to chmury nieprzezroczyste, zwykle o kolorze białym, które przyjmują luźne formacje – każda z chmur wyraźnie oddziela się od pozostałych – niebo nie jest w pełni zasłonięte. Bardziej wypiętrzonym chmurom kłębiastym mogą towarzyszyć niewielkie opady deszczu. Typowy rodzaj chmury kłębiastej to Cumulus.
- warstwowe – całkowicie lub prawie całkowicie przesłaniają niebo, zwykle przynoszą długotrwały, ale łagodny opad mżawki, lekkiego deszczu czy śniegu. Chmurą warstwową jest Altostratus.
- pierzaste – chmury piętra wysokiego, sprawiają wrażenie niezwykle delikatnych włókien, pajęczych sieci czy kłaczków i obłoczków. Ten rodzaj chmur nie przynosi żadnych opadów. Typowym przedstawicielem chmur pierzastych jest Cirrus.
Budowa wewnętrzna:
- chmury o budowie pionowej – to chmury, które osiągają największe grubości, czyli wysokość od podstawy chmury do jej górnej podstawy. Rozbudowują się w kierunku góra dół. Można powiedzieć, że grubość to po prostu wysokość chmury. W przypadku chmur o budowie pionowej wysokość może dochodzić nawet do 18 km.
- chmury o budowie poziomej – to chmury, które rozbudowują się poziomo.
Sposób powstawania:
- falowe – ta nazwa chmur jest tym samym co chmura orograficzna. Ich powstawanie związane jest z występowaniem wysokich szczytów górskich. Powietrze, które natrafia na wierzchołek górski unosi się co powoduje ochłodzenie a w efekcie kondensację pary wodnej. Jest to charakterystyczny widok w Himalajach, gdzie po jednej stronie góry, w wietrzne dni tworzy się chmura.
- konwekcyjne – chmury powstają za sprawą prądów wstępujących, które unoszą powietrze co powoduje kondensację pary wodnej i powstanie chmur.
- frontowe – związane z przemieszczaniem się frontów atmosferycznych, w wyniku zmiany temperatury lub ciśnienia powstają chmury, które przemieszczają się wraz z wędrującym frontem.
Rodzaje chmur burzowych i deszczowych
Chmury można też podzielić ze względu na to czy i jakie opady powodują. Rodzaje chmur burzowych (deszczowych) to przede wszystkim: wszystkie chmury piętra średniego oraz niskiego o których przeczytasz więcej w opisie poniżej.
Rodzaje chmur deszczowych to takie chmury, które powodują wystąpienie opadów deszczu, gradu czy śniegu. Prawdopodobieństwo wystąpienia opadu zależne jest w dużej mierze od rodzaju chmury. W przypadku Altostratusów jest to zaledwie 2% szansy na opad, w przypadku chmur niskich 56%.
Poniżej znajdują się szczegółowo opisane rodzaje chmur i ich charakterystyka.
Jakie są nazwy chmur po łacinie i po polsku?
Nazwy chmur występują zawsze w 2 językach – krajowym oraz po łacinie. W Polsce oba rodzaje nazw funkcjonują obok siebie, często zamiennie.
Poniżej lista nazwy chmur po łacinie i w języku polskim poczynając od chmur piętra niskiego po te występujące najwyżej:
- Cumulonimbus – Kłębiaste deszczowe
- Cumulus – Kłębiaste
- Nimbostratus – Warstwowe deszczowe
- Stratus – Niskie warstwowe
- Stratocumulus – Kłębiasto-warstwowe
- Altostratus – Średnie warstwowe
- Altocumulus – Średnie kłębiaste
- Cirrostratus – Warstwowo-pierzaste
- Cirrocumulus – Kłębiasto-pierzaste
- Cirrus – Pierzaste
A zatem znamy już łacińskie nazwy chmur, teraz pora przyjrzeć się nieco bliżej ich charakterystyce.
Cumulonimbus (Cb) – chmury kłębiaste deszczowe
Ogromne, bardzo gęste chmury o budowie pionowej, które swoim wyglądem mogą przypominać górę albo wielką wieżę. Wysokość Cumulonimbusów może dochodzić nawet do 18 km. Dolna część jest zbudowana z kropel wody, a górna z kryształków lodu.
Ten rodzaj chmur może być źródłem bardzo gwałtownych opadów, którym często towarzyszą wyładowania atmosferyczne. Z takich chmur możemy spodziewać się ulewnego, ale krótkotrwałego deszczu, śniegu czy gradu. Charakterystycznym zjawiskiem jakie towarzyszy tym chmurom jest silny wiatr (szkwał), którego nadejście poprzedza nawałnicę.
W nomenklaturze lotniczej ten typ chmur nazywany jest charlie bravo, w ten sposób określa się je podczas lotniczej komunikacji radiowej.
Cumulus (Cu) – Kłębiaste
Zazwyczaj występujące pojedynczo chmury o budowie pionowej, których podstawa jest bardzo płaska i przyjmuje szary kolor, podczas, gdy góra przypomina główkę kalafiora, oświetlona przez promienie słońca jest śnieżnobiała. Wysokość chmury nie przekracza standardowo 2,5 km, przez co cumulusy zbudowane są niemal wyłącznie z kropel wody.
Tylko bardziej wypiętrzone cumulusy przynoszą opady deszczu, zazwyczaj bardzo słabe. Charakterystyczną cechą tych chmur jest duża dynamika jeśli chodzi o zmianę kształtu. Mały cumulus może “żyć” zaledwie 10 minut.
Nimbostratus (Ns) – Warstwowe deszczowe
Przyjmuje formę warstwową, czyli szczelnie lub częściowo zakrywa niebo, przybiera kolor zazwyczaj szary lub ciemnoszary. Chmury tego typu zbudowane są z kropel wody i kryształków lodu, a opad, który im towarzyszy jest ciągły. Grubość nimbostratusów dochodzi do 6 km, co skutecznie blokuje promienie słońca przed dotarciem na ziemię.
Stratus (St) – Niskie warstwowe
Chmura przyjmująca formę jednolitej warstwy koloru białego lub szarego znajdujące się stosunkowo nisko, bo ok. 600 m nad ziemią. Opad powstający z chmur o nazwie Stratus to standardowo mżawka lub bardzo lekki deszcz.
Stratocumulus(Sc) – Kłębiasto-warstwowe
Chmura niska w formie szarej warstwy lub płatów o płaskiej budowie. Stratocumulusy składają się przeważnie z kropel wody i mogą powodować niewielkie opady deszczu.
Ten typ chmur pokrywa statystycznie 20% powierzchni globu, co czyni go dominującą formacją chmur na Ziemi. Największe Stratocumulusy występują nad Kalifornią, Peru czy Chile.
Altostratus (As) – Średnie warstwowe
Gruba i gęsta warstwa chmur w kolorze szarym lub niebieskawym, która częściowo przepuszcza promienie słoneczne – efekt jest podobny do matowego szkła. Często tego typu chmury przykrywają całe niebo, czemu może towarzyszyć lekki opad deszczu bądź śniegu, rzadziej gradu.
Altocumulus (Ac) – Średnie kłębiaste
Chmury zaliczane do piętra średniego, składające się z białych lub szarych obłoków, ułożonych w dość regularne warstwy i formacje. Choć chmury tego typu są zbudowane z kropel wody nie zalicza się ich do chmur deszczowych.
Mogą zakrywać całe niebo lub tylko jego część, jeśli chodzi o grubość to również może być dość różna – od niewielkie, która przepuszcza promienie słoneczne po grubą, nieprześwitującą.
Cirrostratus (Cs) – Warstwowo-pierzaste
Ten rodzaj chmur przywodzi na myśl bardzo lekką, mglistą, częściowo przejrzystą zasłonę. Może być włóknista, albo gładka, przy czym zawsze choć część promieni słonecznych dociera do ziemi. Jest to chmura piętra wysokiego, a więc składa się z kryształków lodu i nie daje żadnych opadów.
Często powoduje tzw. zjawisko halo, czyli powstawanie białej lub tęczowej poświaty wokół słońca bądź księżyca.
Cirrocumulus (Cc) – Kłębiasto-pierzaste
Przyjmują postać małych, płatków lub kłębków o dużym zagęszczeniu, tworząc coś na wzór luźnego dywany z owczej wełny. Stąd wzięła się też potoczna nazwa “baranki”.
Cirrocumulusy mogą dawać opady, jednak jedynie w postaci virga – opadu, który nie dociera do powierzchni ziemi.
Cirrus (Ci) – Pierzaste
Chmury wysokie zbudowane z lodowych kryształków, która występuje na wysokości od 6 do 12 km, wysokość występowania zależy od strefy klimatycznej. Im zimniej tym Cirrusy mogą występować bliżej powierzchni ziemi. Tego typu chmury sprawiają wrażenie bardzo delikatnych, niczym pajęczyna, lekki obłoczek czy rozciągnięta wata.
Cirrusy nie tworzą żadnych opadów, w minimalnym stopniu przesłaniają promienie słoneczne.