Najwyższe i największe wulkany świata
Wulkan to miejsce gdzie lokalnie upłynniona magma wydobywa się na powierzchnię. Erupcja wulkanu to nie tylko widowiskowy spektakl natury, ale także ważny czynnik kształtujący warunki życia na Ziemi.
Szacuje się, że ponad 80 procent powierzchni naszej planety powstało właśnie w wyniku procesów wulkanicznych. Wulkanizm przeobraża krajobraz tworząc rozległe łańcuchy górskie oraz kratery, z jego pomocą powstają także bardzo żyzne gleby wulkaniczne, na których bujnie rozwija się życie.
Choć na Ziemi jest ponad 1500 aktywnych wulkanów to najważniejszą rolę odgrywają te największe. Zatem jaki jest największy wulkan na świecie?
Największe wulkany świata – w skrócie
Najwyższe aktywne wulkany świata
- Ojos del Salado 6893 m n.p.m.
- Llullaillaco 6723 m n.p.m.
- Tipas 6660 m n.pm.
- Tupungato 6570 m n.p.m.
- Coropuna 6425 m n.pm.
Najwyższe wygasłe wulkany na świecie
- Pissis 6793 m n.p.m.
- Nevado Tres Cruces 6748 m n.p.m.
- Incahuasi 6621 m n.p.m.
- Nevado Sajama 6542 m n.p.m.
- Cerro El Cóndor 6414 m n.p.m.
Najwyższe wulkany świata pod względem wysokości nad poziomem morza
Podczas erupcji wulkanu na powierzchnię wydobywa się magma oraz materiał piroklastyczny (popioły, okruchy skalne). Spływająca po stożku lawa zastyga a dodatkowo zostaje przykryta wyrzuconymi w powietrze piaskami, popiołami i pyłami wulkanicznymi.
W ten sposób powstają na przemian ułożone warstwy, im więcej erupcji tym szybciej rośnie wysokość stożka wulkanicznego. Można powiedzieć, że poprzez swoją aktywność wulkan sam się rozbudowuje. Dotyczy to głównie wulkanów stożkowych, w przypadku wulkanów tarczowych sytuacja wygląda zupełnie inaczej.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat sprawdź inny artykuł – “Jak powstaje wulkan?”
Ciekawostka!
Wszystkie wulkany, których wysokość przekracza 6000 m n.p.m. położone są w Andach w Ameryce Południowej.
1. Wulkan Ojos del Salado – 6893 m n.p.m.
Jeśl chodzi o wysokość nad poziomem morza (wysokość bezwzględna) to najwyższym wulkanem świata jest wulkan Ojos del Salado położony na granicy Argentyny oraz Chile. Ten znajdujący się w Andach stratowulkan osiąga wysokość 6893 m n.p.m. Oznacza to, że jest on najwyższym punktem na półkuli zachodniej i drugim najwyższym szczytem na półkuli południowej (wyższa jest tylko Aconcagua – 6960 m n.p.m.)
Ciekawostka!
W języku hiszpańskim Ojos del Salado oznacza “Słone Oczy” Nazwa wzięła się od ogromnych zasobów soli jakie występują tutaj pod postacią słonych jezior. Jedno z nich jezioro Ojos del Salado znajduje się na wysokości 6390 m.n.p.m. i jest najwyżej położonym jeziorem na świecie.
Choć jest to najwyższy wulkan na świecie to z pewnością nie można powiedzieć, że jest najaktywniejszy. Wulkan Ojos del Salado określa się bowiem mianem drzemiącego, a ostatnia erupcja miała miejsce ok. 1500 lat temu. Jednak w 1993 r. potwierdzono niewielką emisję gazów i popiołów. Jest to więc pewna podstawa, która klasyfikuje go jako wulkan czynny. Jeśli przyjmiemy to założenia będziemy mogli powiedzieć, że Ojos del Salado to najwyższy czynny wulkan na świecie.
Pierwsze potwierdzone wejście na szczyt wulkanu Ojos del Salado miało miejsce w 1937 r. a dokonali tego Polacy Jan Alfred Szczepański i Justyn Wojsznis.
2. Wulkan Pissis – 6793 m n.p.m.
Drugi najwyższy wulkan na Ziemi to Pissis, który tak samo jak Ojos del Salado położony jest na granicy Chile i Argentyny. Jest to zarazem 3 najwyższy szczyt półkuli zachodniej. Ostatnia erupcja tego wulkanu miała miejsce 2 miliony lat temu, a więc z pewnością można powiedzieć, że jest to najwyższy wygasły wulkan świata.
Ciekawostka!
Pierwszymi zdobywcami szczytu Pissis byli Polacy – Stefan Osiecki oraz Jan Alfred Szczepański, którzy dokonali tego w 1937 roku. Choć pod względem technicznym podejście nie jest trudne to przez następne 48 lat nikt nie powtórzył tego wyczynu.
3. Nevado Tres Cruces – 6748 m n.p.m.
Kolejny wulkan położony na granicy chilijsko-argentyńskiej. Cały masyw składa się z 3 wierzchołków, a najwyższy z nich osiąga wysokość 6748 m n.p.m. Choć ostatnia erupcja miała miejsce 28 000 lat temu to Nevado Tres Cruces określany jest jako wulkan drzemiący, który w każdej chwili może wybuchnąć.
4. Llullaillaco – 6723 m n.p.m.
Aktywny wulkan na granicy Chile i Argentyny położony w pobliżu Pustyni Atacama – jednego z najsuchszych obszarów na świecie. Llullaillaco uznawany jest za drugi najwyższy na świecie aktywny wulkan. Ostatnia duża erupcja miała miejsce 5600 lat temu, ale pomniejszą aktywność wulkan wykazywał także w XIX w.
Llullaillaco to najwyżej położone stanowisko archeologiczne na świecie. W 1999 r. odnaleziono tutaj zmumifikowane szczątki 3 dzieci zwane “Dziećmi z Llullaillaco”. Wiek mumii szacuje się na 500 lat, jednak przez panujące tutaj warunki (sucho, mało tlenu) zachowały się wyjątkowo dobrze.
5. Tipas – 6660 m n.p.m.
Piąty najwyższy wulkan na Ziemi to Tipas, który jednocześnie zajmuje 3 miejsce pod względem wysokości jeśli chodzi o wulkany aktywne. Tipas położony jest w argentyńskich Andach, a jego ostatnia erupcja miała miejsce ok. 10 000 lat temu.
Największy wulkan świata pod względem zajmowanej powierzchni
Jeśli na wulkany spojrzymy pod kątem zajmowanej przez nie powierzchni to okaże się, że największym jest Masyw Tamu, który zajmuje 553 000 km². Jest to położony na północnym Pacyfiku wygasły wulkan tarczowy, który w całości znajduje się pod wodą. Choć jego wysokość to 4460 metrów to jego szczyt znajduje się prawie 2 km pod wodą.
Wulkan Tamu powstał 145 milionów lat temu i był aktywny zaledwie przez kilka milionów lat po czym wygasł i pozostaje w tym stanie do dziś.
Ciekawostka!
Nie dość, że wulkan Tamu jest największy na świecie to jest także największym znanym wulkanem w Układzie Słonecznym pod względem zajmowanej powierzchni.
Wyjątkową cechą wulkanu Tamu jest to, że jego zbocza są bardzo łagodne. Jest to spowodowane najprawdopodobniej tym, że wydobywająca się z niego lawa była uboga w krzemionkę. Tego typu lawa jest bardzo płynna i zanim zastygnie pokonuje spore odległości.
Powierzchnia zajmowana przez podwodny wulkan Tamu (553 000 km²) jest prawie 2 razy większa niż powierzchnia Polski (312 679 km²)
Największy wulkan na świecie – wysokość względna
Jeżeli wysokość potraktujemy jako odległość od podnóża do szczytu to największym wulkanem na świecie będzie Mauna Kea. Jednocześnie jest to najwyższy wulkan w archipelagu Hawajów.
Choć szczyt wulkanu Mauna Kea znajduje się na wysokości 4207 m n.p.m. to jego podstawa położona jest 6 km pod wodą co łącznie daje wysokość względną na poziomie 10 207 metrów. Z tego względu Mauna Kea określana jest także najwyższą górą na kuli ziemskiej.
Ciekawostka!
Choć na poziomie morza temperatura powietrza przekracza 32°C to szczyty Mauna Kea pozostaje ośnieżony przez cały rok.
Ostatnia erupcja miała miejsce 4 500 lat temu i od tego momentu wulkan Mauna Kea pozostaje w stanie uśpienia. Na jego szczycie zbudowano obserwatorium astronomiczne, ponieważ panują tu wyjątkowe warunki do obserwacji nieba. Ze względu na suchy klimat powietrze jest bardzo przejrzyste, a chmury przez większość czasu utrzymują się poniżej poziomu szczytu.
Największe wulkany na Ziemi wg. kontynentów
Najwyższy wulkan Europy – Etna
Sycylia to wyspa z najwyższym w Europie wulkanem – Etną, której szczyt wznosi się na wysokość 3340 m n.p.m. Jednocześnie jest to jeden z najbardziej aktywnych wulkanów na świecie.
Pierwsza odnotowana erupcja miała miejsce w 1600 roku p.n.e. i od tego momentu odnotowano ponad 200 większych wybuchów. Ostatnia erupcja wulkanu Etna miała miejsce 24 grudnia 2018 roku i towarzyszyło jej trzęsienie ziemi o sile 4,9 w skali Richtera.
Według mitologii greckiej w pobliżu Etny znajdowała się kuźnia Hefajstosa – boga ognia, kowali i złotników.
Etna – najwyższy czynny wulkan w Europie
Najwyższy wulkan Afryki – Kilimandżaro
Jeśli chodzi o Afrykę to najwyższym wulkanem znajdującym się na tym kontynencie jest Kilimandżaro. Wysokość tego składającego się z 3 stożków wulkanicznych masywu dochodzi do 5895 m n.p.m.
Jednocześnie jest to najwyższy szczyt Afryki oraz najwyższa wolnostojąca góra na świecie.
Masyw Kilimandżaro składa się z 3 stożków wulkanicznych: najwyższym z nich jest Kibo, który pozostaje w stanie uśpienia i może w każdej chwili wybuchnąć. Kolejne 2 stożki – Mawenzi i Shira uznaje się za wygasłe.
Kilimandżaro – najwyższy wulkan Afryki
Najwyższy wulkan Azji – Demawend
Najwyższym wulkanem w Azji jest położony w górach Elbrus szczyt Demawend, który wznosi się na wysokość 5610 m.n.p.m. Jest to także najwyższy szczyt Iranu oraz święte miejsce w mitologii perskiej, będące symbolem oporu wobec despotyzmu i obcej władzy.
Demawend uznawany jest za wulkan drzemiący, a ostatnia erupcja miała miejsce ok. 7000 lat temu.
Demawend – najwyższy wulkan Azji
Najwyższy wulkan w Ameryce Północnej – Pico de Orizaba
Najwyższym wulkanem w Ameryce Północnej jest Pico de Orizaba, którego wierzchołek znajduje się 5636 m n.p.m. Jest to uśpiony stratowulkan położony w Meksyku, który ostatni raz wybuchł w 1846 roku.
Najwyższy wulkan Ameryki Południowej – Ojos del Salado
Jednocześnie najwyższy wulkan na świecie. Ojos del Salado to drzemiący stratowulkan, który ostatni raz wybuchł ok. 1500 lat temu. Na jego zboczach występują słone jeziora oraz laguny, które licznie zamieszkują flamingi.
Najwyższy wulkan Australii i Oceanii – Giluwe
Giluwe to wygasły wulkan stożkowy położony w Papui-Nowej Gwinei, którego wysokość to 4368 m n.p.m. Jest to najwyższy wulkan na kontynencie australijskim, jednak dawna nie przejawiał swojej aktywności. Ostatnia erupcja miała miejsce 220 000 lat temu. Choć wulkan Giluwe znajduje się nieco ponad 600 km od równika to na jego szczycie zalega śnieg.
Najwyższy wulkan na Antarktydzie – Mount Sidley
Jeden z najrzadziej odwiedzanych szczytów na świecie. Mount Sidley to wygasły wulkan tarczowy, który osiąga wysokość 4285 m n.p.m. Jego ostatnia erupcja miała miejsce 4,7 mln lat temu.
Pierwsze udane wejścia na szczyt wulkanu miało miejsce w 1990 roku, a dokonał go nowozelandzki badacz Bill Atkinson.